Gebelikte Hangi Testler Ne Zaman Yapılır

40 haftalık uzun bir maraton olan hamilelik süresince anne adaylarının bebeklerini sağlıklı bir biçimde dünyaya getirmeleri için bazı safhalarda çeşitli testler yaptırmaları gerekir.

İlk Muayenede Yapılan Tahliller

Anne adayının ve bebeğin daha sağlıklı olması açısından doğru olan hamile kalmadan önce yani henüz planlama aşamasında doktora başvurmak ve gerekli testleri yaptırmaktır. Bu testleri hamilelikten önce yaptırmamışsa mutlaka gebeliğin ilk haftalarında yaptırmak gerekir.

Gebelik öncesi yapılması gereken testlerden biri vajinal smear testidir. Smear testi ile rahim ağzı kanseri taraması yapılır. Ayrıca meme muayenesi yaptırmak da faydalıdır. TORCH denilen testle toksoplazma, rubella, herpes gibi mikroorganizma ve virüslerin alınıp alınmadığına bakılır. Toksoplazma sık ve tekrarlayan düşüklere sebebiyet veren tehlikeli bir mikroorganizmadır. Kedi dışkısından insana geçer.  CMV enfeksiyonu taraması da ilk muayenede yapılır. Basit bir gribal enfeksiyon gibi kendini gösteren bu enfeksiyon anne karnında gerçekleşen bebek ölümlerinin baş nedenlerinden biridir. Kızamıkçık testi ve karaciğer fonksiyon testleri ile birlikte Türk toplumunda çokça görülen Akdeniz anemisi için tam kan sayımına bakılması ve gerekirse periferik yayma yapılması önemlidir.

Hipotiroidi bebekte zeka geriliğine sebebiyet verebileceği için tiroit bezi fonksiyonları da değerlendirilmelidir. Ayrıca  idrar enfeksiyonuna yönelik T.İ.T planlanmalıdır.

11.-14. Hafta Testleri

Gebeliğin ilk 14 haftalık (3 aylık) döneminde yapılması gereken en önemli test ikili tarama testidir. Bu testte bebeğin ense kalınlığı ile diğer ölçüleri değerlendirilip anneden kan alınarak Beta HCH ve PAPP-A parametreleri incelenir. (Beta HCG hamilelikte salgılanan bir hormondur. PAPP-A ise hamileliğe özgü plazma proteinidir.) İkili tarama testi özellikle trizomi 21 denilen Down Sendromu ve trizomi 18 gibi genetik hastalıkların varlığını tespit etmede kullanılır. Kan testi ve ultrason ölçümü aynı gün yapılmalıdır. Bu haftalarda, bebeğin burun kemiğinin uzunluğuna bakılır. Nazal kemik ölçümü erken tanıda önem taşır. Kemiğin olmaması ya da kısa olması Down Sendromu ile ilgili bilgiler verir.

16.-20. Hafta Testleri

Hamileliğin bu döneminde üçlü ve dörtlü tarama testleri yapılmalıdır. Üçlü tarama testi, sadece Down Sendromu ya da diğer genetik sorunlarla ilgili bilgi vermez, aynı zamanda nöral tüp defekti (spina bfida-ayrık omurga hastalığı) görülme olasılığını da gösterir. Bu testte, kandaki Beta HCG, AFP ve serbest estriol seviyelerine bakılır. Üçlü ve dörtlü tarama testlerinin güvenilirliği ikili tarama testinden daha düşüktür. Dolayısıyla ikili tarama testi yaptıranlardan ilaveten istenmez. Testlerin sonucunda bir problem görülürse, amniyon sıvısından alınan örneğin incelendiği amniyosentez bu dönemde yapılır.

18.-21. Hafta Testleri

Ultrasonografik muayenenin hamileliğin her bölümünde önemli yeri vardır. İleri düzey ultrasonlarla bebeğin organlarının ölçümü yapılır, parmaklarının yapısına, biçimine ve iç organlarının gelişimine bakılır. Beyin ve omurilik yapısının 16. haftada tamamlanması sebebiyle ileri ultrasonografik görüntüleme 18. haftadan sonra yapılır. Bebeğin tüm organlarının gelişimine bakılır. Eğer bebeğin kalbinde bir problem saptanırsa, 21. haftada fetal eko yapılır. İkili ve üçlü tarama testlerinde genetik açıdan bir risk olabileceği görülmüşse ve amniyosentez yapılmamışsa 20. haftadan sonra kordosentez yapılabilir. Kordondan alınan örnekle bebeğin genetik yapısı hakkında bilgiye sahip olunur.

24.-28. Hafta Testleri

Bu haftalarda anne adayında hamileliğe bağlı diyabet olup olmadığı saptanır. Eğer anne adayının annesi diyabet hastası ise görülme oranı yüzde 2,5 civarındayken babası da diyabet hastasıysa bu oran yüzde 6'ya yükselir. Riskli hastaların şeker ölçümleri bu haftalarda tekrarlanmalıdır. Açlık kan şekeri seviyesinin 100-120 mg'ın üzerinde ve tokluk kan şekeri seviyesinin 140 mg'ın üzerinde olması durumunda 75 veya 100 gramlık glukoz testi yapılır.

Bebeğin anne karnındaki beslenme seviyesinin ölçüldüğü doppler tarama testi bu dönemde önerilir. Preeklampsi (gebelik zehirlenmesi) riski değerlendirilir. Baş ve bacak ölçümü ile bebeğin gelişimi takip edilir. Ultrasonografi ile amniyon sıvısı ölçülür.

28.- 36. Hafta Testleri

Bebeğin genel gelişiminin değerlendirilmesi için düzenli olarak ultrasonografik görüntüleme yapılır. Fetal gelişimin değerlendirilmesi ve amnion sıvısının ölçümü açısından önemlidir.

Kan uyuşmazlığı olması durumunda bebeğin bu problemle ilgili tepkilerinin olup olmadığına bakılır. Annenin kan grubunun Rh (-), babanın da Rh (+) olması halinde ise her üç aylık dönemde anne dikkatlice takip edilir. Annenin kanındaki değerlere bakılarak yapılan teste İndirekt Coombs Testi denir.

36.-40.Hafta Testleri

Bu dönemin en önemli testi NST'dir. Bebeğin kalp atışları ve anne adayında meydana gelebilecek erken doğum belirtileri NST (Non Stress Test) ile görülür. Anne karnına yerleştirilen iki adet sensörle alınan bilgiler hamileliğin gidişatıyla ilgili önemli bilgiler verir.

36 ile 40. haftalar arasında haftalık ultrason incelemesi ile amnion sıvı ölçümü ve fetal iyilik hali değerlendirilir.